- تاریخ انتشار: 1402/08/10
- زمان مطالعه: 17دقیقه
تحقیقات دانشجویی یک فرایند علمی و منظم است که با هدف افزایش دانش، حل مساله، تولید نظریه یا ارزیابی یک نظریه موجود توسط دانشجویان در حوزه رشته تحصیلی خود انجام می شود. تحقیقات دانشجویی دارای کاربردهای متعدد و مهمی است، از جمله:
- ارتقاء مهارت های تفکر انتقادی، خلاق و منطقی دانشجویان
- آشنایی دانشجویان با روش ها و فنون پژوهش علمی
- کسب تجربه عملی و کاربردی در حل مسائل واقعی
- ارائه نتایج تحقیق به جامعه علمی و عمومی
- افزایش اعتبار و ارزش دانشجویان در بازار کار
تاریخچه انجام تحقیقات دانشگاهی به قرون وسطی برمی‌گردد که در آن زمان دانشگاه‌های اروپایی به عنوان مراکز تولید و انتقال دانش شکل گرفتند. در قرن هفدهم، با شکل‌گیری روش علمی و ظهور انجمن‌های علمی، تحقیقات دانشگاهی روند جدیدی پیدا کرد. در قرن نوزدهم، با تأثیر گذاری فلسفه آلمانی، دانشگاه‌ها به عنوان مؤسسات پژوهش مستقل شناخته شدند. در قرن بیستم، با رشد سریع علم و فناوری و نیاز به همکاری بین رشته‌ای، تحقیقات دانشگاهی چالش‌های جدیدی را مواجه شد. در این قرن، تحقیقات دانشگاهی با سایر بخش‌های دولتی، خصوصی و جامعه مدنی همکاری بیشتری پیدا کرد و به سمت تجاری‌سازی و نوآوری حرکت کرد.
براساس منابع موجود، اولین پایان نامه دانشجویی در ایران در سال ۱۳۰۷ خورشیدی توسط دکتر محمدحسین ماندگار، فارغ التحصیل رشته پزشکی دانشگاه تهران، نوشته شد. این پایان نامه با عنوان «بررسی تأثیرات آنتی‌بادی‌های آنتی‌ژن‌های قلب بر عملکرد قلب» به راهنمایی دکتر علی اصغر قربانپور، استاد دانشگاه تهران، تدوین شد و در سال ۱۳۰۹ خورشیدی به عنوان اولین پایان نامه دکترای علوم پزشکی در ایران به ثبت رسید. براساس آمار منتشر شده توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در سال ۱۳۹۸ خورشیدی، تعداد کل پایان نامه های دفاع شده در دوره های کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی کشور برابر با ۱۵۶ هزار و ۴۵۷ عدد بود. از این تعداد، ۱۲۴ هزار و ۵۰۰ عدد مربوط به پایان نامه های کارشناسی ارشد و ۳۱ هزار و ۹۵۷ عدد مربوط به پایان نامه های دکترا بود.
برای انجام تحقیقات دانشجویی، باید چند مرحله را طی کنید. این مراحل عبارتند از:
- انتخاب موضوع تحقیق: شما باید یک موضوع مناسب و جذاب را برای تحقیق خود انتخاب کنید. موضوع باید با رشته تحصیلی شما مرتبط باشد و دارای خلاء پژوهش یا مساله پژوهش باشد. همچنین باید به منابع و اطلاعات کافی برای تحقیق دسترسی داشته باشید.
- شناسایی پرسش های پژوهش: شما باید پرسش هایی را که قصد دارید در تحقیق خود به آن ها پاسخ دهید، تدوین و نوشته کنید. پرسش های پژوهش باید شفاف، مشخص، قابل اندازه گیری و قابل پاسخ باشند.
-تهیه مدل مفهومی یا طرح پژوهش: شما باید چارچوب نظری و فرضیات خود را در قالب یک مدل مفهومی یا طرح پژوهش نمایش دهید. این مدل باید نشان دهد که چگونه متغیرهای تحقیق با هم ارتباط دارند و چگونه قصد دارید آن ها را بررسی کنید.
- نوشتن پروپوزال: شما باید یک سند رسمی را که شامل همه جزئیات تحقیق شما است، تهیه و به استاد راهنما یا کمیته تحقیق ارائه کنید. پروپوزال باید حاوی عنوان، چکیده، مقدمه، بررسی ادبیات، روش شناسی، زمان بندی و منابع تحقیق باشد.
- جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها: شما باید با استفاده از روش های مناسب، داده های لازم برای پاسخ به پرسش های تحقیق خود را جمع آوری و با استفاده از روش های آماری یا کیفی، آن ها را تجزیه و تحلیل کنید.
- نگارش نتایج و نتیجه گیری: شما باید نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها را به صورت شفاف و منطقی در قالب جدول، نمودار، نقشه و غیره نمایش دهید. همچنین باید نتایج را با فرضیات و ادبیات تحقیق خود مقایسه کنید و نتیجه گیری های لازم را ارائه کنید.
-نگارش فصل بحث و پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آتی: شما باید نقاط قوت و ضعف تحقیق خود را شناسایی کنید و پیشنهادهایی را برای بهبود و ادامه تحقیق خود ارائه کنید. همچنین باید اهمیت و کاربرد تحقیق خود را در حوزه علمی و عملی بیان کنید.
- نگارش مراجع و پیوست ها: شما باید همه منابعی را که در تحقیق خود از آن ها استفاده کرده اید، به صورت مرتب و با رعایت شیوه نامه مورد نظر، فهرست کنید. همچنین باید هرگونه مطلب جانبی یا تکمیلی را در قسمت پیوست ها قرار دهید.