- تاریخ انتشار: 1401/03/25
- زمان مطالعه: 10دقیقه
پرسشنامه ها یک راه بسیار قدرتمند در جمع‌آوری اطلاعات هستند. همچنین بعضا یک مکالمه یک طرفه نیز به حساب می‌آیند، اما این قضیه چه‌طور ممکن است؟ شما از افراد می‌خواهید که به سوالاتتان پاسخ دهند. اما این عمل به صورت رو در رو اتفاق نمی‌افتد. این بدین معنا است که شما واکنش آن‌ها را نسبت به سوالات حساسی که پرسیدید نمی‌بینید. به همین علت راه ساده‌ای برای منعطف سازی سوالات و تشویق فرد پاسخ‌گر به ادامه کارش ندارید. اما نا‌امید نشوید! چرا که طراحی مناسب پرسشنامه میتواند این مشکل را حل کند، و شما را به نتیجه مطلوبتان برساند.
نکاتی برای پرسیدن سوالات حساس
شما نمی‌توانید شرایط پرسش رو در رو با فرد پاسخ دهنده، و سنجش وضعیت فرد از تن صدا و حرکات بدنش برای چگونگی ادامه مکالمه‌تان داشته باشید. شما باید حساسیت ها و اعتراضات ممکن نسبت به سوالاتتان را پیش بینی کنید.
در اینجا دو نکته مهم برای پرسیدن سوالات شخصی را بررسی می‌کنیم:
• سوالات شخصی و حساس را بعد از آماده کردن پاسخ‌گر بپرسید
• با سوالاتی کار خود را آغاز کنید که پاسخ‌گر از همان ابندا احساس نکند به وی حمله شده است؛ همان طور که در مکالمات روزمره این کار را انجام نمیدهید. مثلا به فرد نمی‌گویید "سلام، شما چند کیلو هستید؟"
برای مثال یک بیمار جدید که از او پرسشنامه قبل ویزیت دکتر روانشناس گرفته میشود، انتظار دارد که از او سوالات شخصی بپرسید. اما اگر پرسشنامه خود را با سوالاتی مانند مثال زیر شروع کنید ممکن است احساس ناراحتی کند:
آیا سابقه بیماری روانی در خانواده خود دارید؟ اگر بله، چه شخصی؟
خیر
بله (شرح دهید)
اما یک سوال مقدمه‌ای میتواند بیمار را آماده کند تا به بقیه سوالات به طور دقیق پاسخ دهید. مثلا پرسشنامه میتواند با سوال زیر آغاز شود:
در حالت کلی سلامت خود را در چه حد میدانید؟
عالی
خیلی خوب
خوب
متوسط
بد
سوال بالا نه تنها ذهن بیمار را متوجه سلامت خود و علاقه وی به ویزیت مجدد دکتر میکند بلکه مکالمه‌ای را بین بیمار و دفتر روانشناس آغاز میکند که بیمار آماده میشود به پرسش‌های حساس بیشتری در ادامه پاسخ دهد. در حالت کلی، مراحل مختلف یک مکالمه برای پرسیدن سوالات مختلف در ذهن داشته باشید و متناسب با آن به صورت مرحله‌ای و گام به گام سوالات خود را بپرسید.
به صورت واضح منظور خود از پرسیدن سوالات حساس را آشکار کنید
مثلا در نظر بگیرید اگر رئیس بیمارستان بخواهد در مورد عادات سیگار کشیدن کارکنان از آن ها بپرسید. این مورد را در نظر نمیگیریم که این سوال ممکن است دخالت در امور شخصی و یا حتی تهدید کننده باشد.
چند وقت به چند وقت سیگار می‌کشید؟
هیچ‌وقت
بعضا
معمولا
بیشتر اوقات
اگر رئیس بیمارستان در مورد این که چرا این اطلاعات نیاز است توضیحی می‌داد و یا این که سوال رو بدین شکل محدود نمی‌کرد نتیجه بهتری حاصل می‌شد. شکل بهتر این سوال می‌توانست به شکل زیر باشد:
خیلی از کارکنان ما به ما گفته‌اند که به سیگار وابسته‌اند. ما در نظر داریم جلساتی را برای توقف این کار در نظر بگیریم. آیا شما مایلید که در این جلسات که کمک میکند سیگار را ترک کنید شرکت کنید؟
برای سوالات در مورد سن، نژاد، دین و یا سایر سوالات دموگرافی که تنها برای جدا کردن جامعه آماری از هم استفاده می‌شوند. این مورد را در نظر داشته باشید که بهتر است سوالات را با عباراتی همچون "این سوالات به جهت تفکیک جامعه آماری پرسیده می‌شوند" و یا سایر عبارت که به فرد پاسخ‌گر این اطمینان داده شود که این اطلاعات جهت شناسایی فرد تکمیل کننده استفاده نخواهد شد.
انتخاب سوالات شخصی ممکن است روی نتایج شما تاثیر بگذارد
مثلا اگر در جامعه آماری مورد نظر چند فرد به خصوص با ویژگی های دموگرافی خاص مانند جنسیت، نژاد و دین باشد پرسش سوالات در این موارد موجب میشود که هویت آن افراد آشکار شود به همین جهت این افراد یا از پاسخ دادن به سوالات سر باز می‌زنند و یا به درستی به آن‌ها پاسخ نمی‌دهند. قبل از انتشار پرسشنامه خودتان را جای جامعه آماری بگذارید و ببنید آیا ممکن است سوالاتی هویت افراد را آشکار کند یا نه. همچنین بررسی کنید ببنید آیا پرسش سوالات حساس و شخصی ضروری است یا نه. در آخر شما همیشه باید اطلاعات حساس و شخصی را محرمانه نگه‌دراید چرا که در غیر این صورت علاوه بر این‌که ممکن است این کار شما وجهه خوبی برایتان نداشته باشد.
