1. قبل از طرح سوال و پرسشنامه، باید به دنبال اهداف تحقیق و شناسایی اقلام اطلاعاتی مورد نیاز پروژه تحقیقاتی رفت. سپس بر مبنای آن به طرح سوال پرداخت. لذا لازمه طراحی پرسشنامه، شناخت مسئله و موضوعی است که مطالعه، بررسی و حل آن را بر عهده گرفته است. بنابراین تا محققی دقیقا نداند که چه می‌خواهد و دنبال چه می‌گردد در طراحی پرسشنامه مطلوب موفق نخواهد شد. در نتیجه هر چه بیان اهداف تحقیق واضحتر و صریح تر باشد تنظیم پرسشنامه ساده‌تر است.
2. هدف تحقیق باید همواره در پرسشنامه مراعات شود. بدین معنا که بر اساس هدف تحقیق، متغیرهایی که باید اندازه‌گیری شوند را مشخص کرده و سوالاتی متناسب با اندازه‌گیری این متغیرها، طراحی و پیش‌بینی نمود.
3. پرسشنامه خود را حتما برای چند نفر از نزدیکان ارسال کنید تا با تکمیل و امتحان آن، سوالات روان‌تر و شیواتر شود. لذا صرف وقت برای تصحیح و بهتر نمودن پرسشنامه (قبل از اجرای عملیات میدانی) اهمیت فراوانی دارد و نباید آن را کار بیهوده و اتلاف وقت دانست. زیرا پس از آغاز عملیات میدانی، تصحیح پرسشنامه دیگر امکان پذیر نیست (هر چند در پرسشنامه آنلاین امکان تصحیح پرسشنامه در هر مرحله وجود دارد اما این امر ممکن است چندگانگی در پاسخها را به همراه داشته باشد و برای پژوهشگر ابهاماتی را بوجود خواهد آورد)
4. معمولا بخش اول پرسشنامه را سوالات شناسنامه‌ای یا زمینه‌ای مثل سن، جنس، شغل، تحصیلات، مذهب، نژاد، وضعیت نظام وظیفه، وضعیت تاهل تشکیل می‌دهد. حتی‌الامکان باید تلاش نمود که در این قسمت سوالات متعددی پرسیده نشود. زیرا اولا موجب طولانی‌تر شدن پرسشنامه می‌شود. ثانیا ممکن است پاسخگو احساس نماید که سوالات بی‌ربط است و لذا آن را دخالت در امور خصوصی خود تلقی نماید. به هر حال در صورت استفاده از سوالات زمینه‌ای، حتی‌الامکان باید گزینه‌های آن جامع و استاندارد در نظر گرفته شود.
5. پرسشنامه طولانی یا پرسشنامه با سوالات نامربوط، هم برای مصاحبه‌گر و هم برای مصاحبه شونده دلسرد کننده است. لذا طولانی بودن حجم پرسشنامه علاوه بر اینکه در بی‌حوصلگی، خستگی و عدم تمایل به همکاری مصاحبه‌گر و پاسخگو موثر است، در نرخ امتنان از پاسخگویی و نیز کیفیت یافته‌ها تاثیر می‌گذارد. بنابراین می‌توان گفت پرسشنامه هرچقدر کوچکتر باشد، تمایل و رغبت مصاحبه‌گر و پاسخگو به انجام آن بیشتر است. در شرایط ساده و معمولی زمان تکمیل و مصاحبه نباید بیشتر از 30 دقیقه به طول انجامد (در پرسشنامه‌هایی که به صورت مصاحبه‌ای نیست و خود شخص اقدام به پرسشنامه می‌کند این زمان باید به نصف تقلیل یابد) باید توجه داشت که در مصاحبه طولانی ممکن است اختلالاتی بوجود آید.
6. تعداد سوالات پرسشنامه نیز نباید آنقدر زیاد باشد که پاسخگو حوصله و توانایی ادامه پاسخگویی را نداشته باشد یا پرسشگر حوصله پرسیدن آنها را نداشته باشد. بنابراین با شرط دستیابی به اطلاعات مورد نیاز تحقیق، تعداد سوالات پرسشنامه در حداقل ممکن الزامی است.
7. هر پرسشنامه باید از نظر بزرگی و میدان عمل محدود به موضوع و هدف مطالعه باشد. در نتیجه چون نباید از چیزهای دیگری جز موضوع خود بپرسد، زمان تکمیل آن هم نباید طولانی شود.
8. ماهیت پرسشنامه‌ها محرمانه بودن آنهاست. لذا حتی‌الامکان سعی شود از پرسشنامه‌های بی نام و نشان (برای پاسخگو) استفاده شود تا ضمن حفظ محرمانه بودن آنها، پاسخهای عینی تر و دقیق‌تری به دست آید. به همین دلیل نباید از پاسخگو خواسته شود که پرسشنامه را امضا نماید. ولی چنانچه مجبور به این کار هستید، به وی اطمینان کافی داده شود که این پرسشنامه کاملا محرمانه خواهد ماند و به هیچ وجه، موقعیت اجتماعی، شغلی و امنیتی پاسخگو را تهدید نخواهد کرد.
9. پرسشنامه باید دارای ظاهری زیبا، آراسته، جذاب، منظم باشد. در نظر گرفتن حاشیه کافی و مناسب بین سوالات می‌تواند بر جذابیت و زیبایی پرسشنامه بیفزاید. استفاده از تم و نیز تغییرات رنگ‌بندی آن در پرسشنامه آنلاین می‌تواند ظاهر پرسشنامه شما را زیباتر کند.
10. به منظور بالا بردن میزان همکاری و نیز افزایش پاسخ افراد جامعه ضروری است که پروژه تحقیقاتی را به تایید یک سازمان یا موسسه رسمی ذیصلاح رسانده و عنوان آن سازمان یا موسسه در بالای پرسشنامه درج شود.
11. پرسشنامه را حتما با یک سوال باز ختم کنید. برای مثال: "آیا موضوع ناگفته دیگری وجود دارد که مایل باشید درباره آن مطلبی بنویسید؟" وجود این سوال برای آنهایی که احساس می‌کنند نکته اصلی و واقعی پرسشنامه مفقود است و پرسشنامه نتوانسته رضایت آنها را جلب کند، این امکان را فراهم می‌کند تا درباره موضوع مورد بحث و مطالب جالب مربوطه با محقق و مجری طرح سخن بگویند. بسیاری از اوقات می‌توان نکات مفید و ارزشمندی را در این پاسخها یافت و در آینده از آنها استفاده نمود. در حقیقت می‌توان پیشنهاد تحقیقات بعدی خود را از لابلای پاسخ همین سوالات پیدا نمود.
منبع: فنون تحقیق: پرسشنامه. تالیف سید حسن صانعی. انتشارات اندیشمند