رهنمودهایی در زمینه طراحی پرسشنامه های اینترنتی- بخش اول

  • زمان مطالعه: ۱۰دقیقه

تحقیقات متعدد انجام شده در زمینه طراحی و اجرای پیمایش‌های اینترنتی به دسته ای از قوانین در باب ساخت و اجرای کارآمد اینگونه پیمایش‌ها منجر شده است. برای طراحی یک پرسشنامه پیمایش وبی مؤثر، مواردی توصیه شده است که این پیشنهادها درباره چگونگی دستیابی به مزایای تحقیقات پیمایشی به وسیله رسانه های الکترونیکی، چگونگی آسان کردن ارائه (سوال‌ها) و چگونگی طراحی سازوکارهای ورودی آسان را ارائه می دهند. ما در چند بخش به آنها خواهیم پرداخت. بخش اول شامل موارد زیر است:

1. در هر صفحه فقط تعداد کمی سؤال را بیاورید. 

در هر صفحه تنها یک یا چند سوال را ارائه دهید تا پاسخگویان مجبور نباشند برای دیدن سوال بعدی بر روی صفحه رایانه بالا و پایین بروند. بالا و پایین رفتن زیاد باعث خستگی پاسخگویان می‌شود و صفحات وبی طولانی این حس را ایجاد می‌کنند که پرسشنامه تحقیق خیلی طولانی است و هر دوی این موارد ظرفیت تأثیرگذاری منفی بر میزان پاسخگویی را دارند. با این حال، شواهد اولیه حاکی از آن است که وقتی چندین سوال بر روی یک صفحه ظاهر می شوند، پاسخگویان، پاسخ‌های خود را به یک سوال با توجه به سوال‌های دیگر بیان می‌کنند و برخی پاسخگویان قبل از اینکه به اولین سؤال یک صفحه پاسخ دهند، سوالات دیگر آن صفحه را می خوانند.

این مسئله بر این امر اشاره دارد که چنانکه پژوهشگران موافق چنین رفتاری باشند، باید سوال‌ها را بر روی یک صفحه بیاورند و اگر بخواهند دچار مشکل نشوند، باید آنها را روی صفحات جداگانه ارائه دهند. همچنین، اگر تنها از یک صفحه یا چند صفحه برای پیمایش‌هایی که پرسشنامه‌های کوتاه دارند استفاده شود، آنگاه امکان دست کشیدن پاسخگویان از پرکردن پرسشنامه (یعنی پاسخگویی را شروع کنند ولی آن را به پایان نرسانند) به حداقل می رسد؛ در حالی که استفاده از تنها یک صفحه و اجبار پاسخگویان به بالا و پایین رفتن در صفحه یک پیمایش طولانی، امکان دست کشیدن از پاسخگویی را افزایش می دهد.

2. سؤال های غیرضروری را حذف کنید.

 از طرح سوالاتی که خود رایانه می تواند آنها را معین کند مثل تاریخی که پرسشنامه پرشده است، خودداری کنید.

3. از گرافیک کمتر استفاده کنید. 

در یک پیمایش وبی، گرافیک سرعت دانلود صفحه وب را خیلی کند می کند؛ دانلود کند باعث می شود که برخی از پاسخگویان خسته شوند و در نتیجه میزان پاسخگویی کاهش یابد.

4. مواظب باشید که پاسخگویان ممکن است با کمک گرافیک، سؤال ها را تفسیر کنند. 

گرچه باید از کاربرد نمودار های غیرضروری اجتناب کرد، ولی گاهی یک تصویر، هزار برابر کلمات ارزش دارد. اما وقتی از تصویری استفاده می کنید این نکته را در ذهن داشته باشید که پاسخگویان از زمینه تصویر برای تفسیر و تعبیر پاسخگویی کمک می گیرند. باید توجه داشت که تصویر معنای موردنیاز سوال را تغییر ندهد.

5. گزینه‌های پاسخ را محدود کنید تا خطاهای پاسخگویی کاهش یابد.

در پیمایش‌های وبی از دو ابزار در صفحه وب برای محدود کردن انتخاب‌های پاسخگویان استفاده می شود: دکمه‌های رادیویی و فهرست های پایین افتادنی. از هر دوی این ابزار در سؤال‌های چند گزینه ای که پاسخگو فقط می‌تواند یک گزینه را انتخاب کند، استفاده می‌شود. دکمه‌های رادیویی هنگامی که گزینه‌ها نسبتاً کم باشند کاربرد دارند؛ زیرا بقیه گزینه‌ها خود به خود با انتخاب یک گزینه از دور انتخاب بیرون می روند و این دکمه‌ها بر این قانون صحه می گذارند که نمی‌توان بیش از یک پاسخ به سوال داد. از فهرست‌های پایین افتادنی زمانی استفاده می‌شود که تعداد گزینه‌های بالقوه زیاد باشد.

منبع: اجرای تحقیقات پیمایشی به وسیله ای میل و وب، متیوس شون لاو و دیگران، ترجمه رضا فاضل. مرکز تحقیقات صدا و سیما، 1385.